Dagaalkan ay hadaba Soomalidu la gashay cadawga koowaad ee Soomaaliya sanadii 1977kii ayaa isagu intiisa badan ka dhacay dhulka Ogaden ee ay amxaaradu ka haysatay wagaa, dagaalkan ayay Soomaalidu gudaha u galeen dalka Itoobiya, kadib goortii ay ka taalaabeen Dhulwaynihii Soomaliyeed ee gumaysigu ku jiray, heer ay gaareen in qabsadaan in badan oo ka tirsan dhul dhaca gudaha Itoobiya. Inkasta oo mar dambe ay dib ogaga soo baxeen kadib markii dalal badan oo Maraykanku ugu horeeyo ay handadaad ka dhan ah Soomaaliya usoo jeediyeen Soomaalida, halka dalal badan oo kale oo Cupa iyo Ruushku ka mid yihiina ay dagaalka ka qayb qaateen oo amxaarada la soo safteen, tan ayaa dhalisay in uu ciidankii Soomaaliya oo loo yaqaanay waagaa in uu yahay mid tabar daran uu ku noqday mid ka guulaysta waxa ay reer galbeedku ugu yeeri jireen Libaaxii Afrika "Itobiya".

Soomaaliya xiligaa wixii ka dambeeyay waxa uu gumaysiga reer galbedku ukala qayqaybiyay reero dhamaantood soo kala horjeeda, Sanadkii 1991 waxaa qaraxay dagaalkii sokeeye oo in badanba ay reer galbeedku ka shaqaynayeen sidii ay mar un Soomaaliya oga abuuri lahaayeen xasilooni dari.

Sanadii 1992 oo ay baahi badani ka dhacday Soomaaliya ayaa waxaa galay Maraykanka iyo dalal kale oo uu hogaamiyay, iyaga oo ku gabanaya magaca "Ilaalinta Musaacadada Banii'aadanimo ee Soomaaliya", waxa ay isla xiligaa samaysteen barnaamij ay ugu magac dareen "Qorshihii Rajo Soo Celinta", qorshahan oo ay hogaaminaysay Qaramada midoobay, waxa ay kala kulmeen dhamaan ciidamadii halkaa la geeyay dharbaaxo culus, gaar ahaan kuwii Maraykanka xiligaa halkaa ka joogay, kadib markii ay isku dayeen in ay dad u dhashay dalka wax yeelaan, halkaasna lagaga dilay ciidamadii Maraykanka in kabadan sagaal iyo toban Askari, oo ka tirsanaa sida uu Maraykanku ku waramay "Ciidamada sida Raha u Booda", tan oo sababtay in ay kasoo baxaan Soomaaliya isla sanadkaa. waa sida warbaahintu u dhigtaye.

Sanadkii 1995 waxaa qayb ka mid ah dadka caydiid ay u dooreen in uu madxawayne u noqdo inkasta oo aysan reerkiisu u dhamayn, hadana taasi waxa ay keentay in uu dagaal adag ka dhexdhasho isaga iyo ninka ay qaraabada yihiin ee Cusman Caato, tan oo ka dhigtay Magaalada Muqdisho in ay marto wax aysan arag tan iyo 1991kii, kolkaas oo ay dagaalada sokeeye ka qarxeen halkaa. Sanadii 1996kii horaantii Agost waxaa geeriyooday Gen Caydiid isaga oo dagaal kula jira ninka ay qaraabada yihiin caato, halkaas waxaa maamulkii Jabhadiisa si ku meel gaar ah loogu dhiibay Xuseen Caydiid oo isagu ah Wiil uu dhalay oo ka tirsan Ciidamada Bada ee Maraykanka. Tan iyo horaantii dagaalka sokeeye ee Somaaliya ma aysan jirin xukuumad dhexe oo soo martay ama ay yeesheen Soomaalidu.

Dabayaaqadii Sanadkii 2000 waxaa shirwayne ballaaran lagu qabatay Degmada Carta ee Dalka Jabuuti, waxaa lagu ansixiyay dawlad iyo dastuur ku meel gaar ah, waxaana isla goobtaa lagu caleemo saaray Madaxawaynaha doowlada ku meel gaarka ah ee Soomaaliya Mudane Cabdiqaasin Salaad Xasan, oo isagu horay oga soo qabtay xilal kala duwan doowladii Maxamed Siyaad barre, isla sanadkaa bishii Agosto ayuu cabdiqaasim u kicitimay magaalada Muqdisho oo aad looga soo dhoweeyey, inksata oo qorshihii Carta uu markii hore ah Baydhabo, inkasta oo markii dambe qaar dagaal oogayaasha reer Muqdisho ahi iska soo taageen in ay la shaqeeyaan Dowlada ku meel gaarka ah.

Waxaa latilmaamay in C/Qaasim ay soomaray fursadii qaali ah, laakiin sida soo shaacbaxday fursadaas sidii lagarabey ugama uusan faa'iideyn mujtamaca Soomaaliyeed, amaba xataa Muqdisho. 

DKG ee C/Qaasim hogaamiyo waxyaabaha lagu tilmaamo in aysan ku guulaysan ama aysan wax kaqaban waxaa kamida:

1. Hanashada madaxtooyadii Qaranka oo ku dhextaal Xamar.

2. Furitaanka dekeda Weyn ee Muqdisho ama garoonka diyaaradaha.

3. Lacagaha lasoo macmalo ee camirtay Muqdisho.

4. Daroogada ama noocyada kaladuwan ee mukhaadaraadka ah oo lagubeero labada webi ee Soomaaliya.

5. Filimada Jinsiga ah oo xamar looga yaqaan 'macmacaanka dhallinyarada' oo aan lasiin muhiimad weyn sidii loo joojinlahaa, tan oo ah dhaqan suulin kusababeysa mujtamaca islaamka ah.

6. Xaalufinta dhirta dhulka Soomaaliya ama dhuxusha loo iibgeeyo carabaha oo xamar si toos ah uga dhoofta, iyo Xoolaha dheddiga ah oo  nolol lagudhoofiyo.

7. Halista sunta kuduugan dhulka iyo xeebaha Soomaaliya oo aysan sidii lagafilayey uga digin shacabka (inta la helayo khubaro baaritaan xaqiiqo ah ku samaysa).

8. isu soodhoweynta shacabka Soomaaliyeed oo aad moodid in la ilaawey.

Baarlamaanka DKG ayaa isagana lagu tilmaamay in la maqlo oo keliya marka baarlamaanka dhexdiisa uu muran kajiro, taas oo weliba dad badani u arkaan in uusan awood kulahayn magaalada Muqdisho oo ay kataliyaan kooxo dhawr ah oo go'aamada baarlamaankaas aan aqoonsanayn.

Waxaa hadda socda shir cusub oo lagu heshiisinayo Soomaalida oo lagu wado in lagu qabto caasimada kenya ee Nairobi, shirkaas oo markii dhawrjeer dib loodhigay la isweydiiyey "kalsooni intee le'eg ayaa lagu qabikaraa in ay Soomaalida shir nabadeed oo degdeg xal loogu gaaro u qabanqaabiyaan dawlado hadda haysta ama gumeysta dhul Soomaaliyeed". Waxaa tan dhinac socda dood u dhexaysa aqoonyahanka Soomaaliyeed qaarkood oo oraneysa "dawlada Soomaaliya ma lagu salayn karaa Qabiil, mase waa in qofka loo eegaa xirfadiisa, kartidiisa, khibtadiisa, aqoontiisa, iwm.. ".

Somaaliya iyo Itobiya Dagaal Joogta ah.

Waxaan shaki ku jirin sida aan soo daahfurayba in dagaalka iyo colaadu ay yihiin wax iska caadi ah oo marwalba dhaca marka laga hadlayo Soomaaliya iyo Itoobiya, tani waxa ay jirtay tan iyo xili aan dhawayn, maanta oo ay hasytaan dagaal oogayaal habeen iyo maaliba u taagan sidii ay u fulin lahaayeen ujeedooyinka gumaysiga qaawan ee Itoobiyana kuma sii jirto oo waa halka ay Soomaalidu tiraahdo “ waa ka dar oo dibi dhal”.

Waxaaba si guud loo oran karaa Itoobiya cid ay heshiis la tahay ma jirto, marka laga hadlayo xataa geeska afrikada bari, iyo khaliijka cadan, eretereya, Yementa, iyo weliba Soomaaliya oo dagaalkeedu joogta ahaa tan iyo weligeedba.

Xaga carabtana Xiriir kasta oo dhexmara Carabta iyo Itoobiya waxaa horudhac u noqon kara ama la fahmi karaa marka ay suura gal noqoto in ay is fahmaan Soomaalida iyo Itoobyaanka qudhoodu, tan ayaa intaa ka dib la oran karaa waxa ay bilow fiican u noqon kartaa is faham dhan oo dhex mara Carabta iyo Itoobiyaanka, inaga oo marwalba xasuusan in Soomaalidu ay tahay tan keliya oo si dhan looga dareemi karo xiriirkii carabta iyo Itoobiyaanka oo hagaaga, Maadaama ay tahay Soomaalidu qayb aan qaybsamin oo ka mid ah Dunida Carabta.

Xiriirka Carabta Iyo Itoobiya.

Hadii aan markaa isku dayno in aan dib u eegno xiriirka carabta iyo Itoobiyaanka waxaa inoo muuqanaysa in uu yahay mid ku salaysan colaad, isfaham la aan, shar iyo shaki ciida ka badan, mar mar xidhidhka oo ay kala goostaan hadii laga maarmi waayo iwm, Intaas oo idil waxa la oran karaa waxa ay ka dhalatay is hoosaasin siyaasadeed oo aad oga muuqatay labada dhinacba, inta la ogsoonyahay maalin keliya arimahaa iyaga ah kama uusan gudbin xidhiidhka carabta iyo Itoobiya. Arimo dhoowr ah ayaa hadaba la odhan karaa waxa ay sababeen arintan.

Loolankii siyaasadeed ee u dhaxeeyay Sudaan iyo Itoobiya, ama Itoobiya iyo Soomaaliya, xataa marka lagu daro coolaada xooga badan ee ay Itoobiyaanku u hayaan dhaqdhaqaaq kasta oo ku salaysan Mabda'a Islaamnimada kan oo kasoo muuqda meel un ka mid ah geeska Afrika.

Weerarkii cuslaa ee ay Itoobiyaanku la galeen Erateria, sidii ay doonaysay in ay xoog ugu qabsato, iyo go'aankii Carabta ee ku jeeday arintaa oo si adag ogaga soo horjeeday talaabadaa ay u qaadeen Itoobiyaanku dhanka Sharta.

Siyaasada Itoobiyaanka ee ku jeeda webiga NIIL iyo maarayntiisa, iyo qaabka ay doonayaan in lagu xaliyo Masar iyo Sudan arintaa.

Barnaamijka Gumasyi ee Itoobiyaanka, kan ku jeeda Soomaalida, xidhiidhka sida aadka ah u xumaaday ee labada dal oo dunida carabta inteeda kalena si wayn u saameeyay.

Xidhiidhka ay Itoobiyaanku la leeyihiin Yahuuda.

Sida waxshinimada ah ee ay Itoobiyaanku ola dhaqmaan Muslimiinta reer Itoobiya.

Siday dooniba ha noqotee waxaan shaki ku jirin in wadan walba oo carbeed ay si gooni ah u saamaynayso xidhiidhka uu la leeyahay carabta ama uu lasamaysanayo, inskata oo xidhiihdka carabta iyo Itoobiyaanku uusan ka marnayn arimahaa aan kasoo waranay.

Hadii aan Markaa dib ugu laabano xidhiidhka Itoobiya iyo Soomaalida, weligeedba Soomaalidu waxa ay si hagar la'aan ah u saacidayn jireen Muslimiinta Itoobiya, Boqoradii, Salaadiintii sida badan loolanka la geli jiray hogaamiyayaashii diinta Kiristaanka oo iyagu dagaalkoodu taagnaa qarnigii shan iyo tobonaad iyo kii lix iyo tobanaad, Doowlada Itoobiya iyo kooxahan diinta kiristaanka ayaa iyagu si wayn usoo shaac baxay kadib markii la waayay ama ay tageen hogaamiyayaashii muslimiiinta ee Itoobiya. Sababtana weeye tan ka dhigtay in muslimiinta Itoobiya ay kun iyo koowjeerna ka badnaadaan Kiristaanka, halka ay doowladuna tahay Kiristaan.

Loolan Qalafsan oo Xaga Xuduuda Ah.

Marka si kooban loo tilaamo dhulka sida xooga ah gumaysigu ugu daray Itoobiya waxaa ka mid ah Gobolka "OGADENIA", kan oo ah dhul Soomaaliyeed oo aan muran geli karin, Soomaaliduna waa ay codsadeen in dib loo siiyo ama loogu soo celiyo tan oo lagu guulaysan waayay halka ugu dambaytiina ay dhalisay dagaalkii 1977kii, kan oo Ummadda Soomaaliyeed guul iyo magacba usoo hoyay meelwalba oo ay joogeen. Todobaatameeyadii waxa uu gumaysigu bilaabay in uu soo hubeeyo qaar ka mid ah Soomaalida, kuwan oo sida lasheegay ay u horeeysay Jabhadii la odhan jiray SSDF oo uu hogaamin jiray Col Cabdulaahi Yusuf . Tan oo sabab u ahayd burbur badan.

Sanadii 1990kii burburkii doowladii Soomaaliya, burburkaan oo uu horkacayey ururkii USC, ka dib, Itoobiya waxa ay noqotay doowlad xor u ah oo u madaxbanaan dalka iyo dadka Soomaaliya, waxay bilowday in ay soo gasho xuduuda Soomaaliya, oo ay disho cidii ay doonto islamarkaana qafaalato wixii ay u aragto in ay macne u samaynayaan, waxaa kale oo ay xooga saartay in ay iska hor keento dhamaan jabhadaha qabiilka ee soo kala horjeeda, si markaa aysan marnaba nabad ogaga dhicin geyiga Soomaali, xataa marka lagu daro dagaalka faraha balaaran ee ay ku jirto dhamaan Ummadda Soomaaliyeed meelwalba oo ay joogto...Waxa dhacda marar badan in ay isku dayaan in ay ku talaabsadaan waxwalba oo ay isleeyihiin waad ku baajin kartaan wax walba oo hagaag iyo maslaxad ah oo shacabkani heli lahaa...taa marka lala akhriyo iyadii oo doonaysa in ay si dhan u ugaarsato dhamaan Ururada ka jira Soomaaliya iyadoo aan loo kala aaba yeelin...ugu dambayntii waataa u ola olaynaysay sidii ay Uruada Islaamiga ah ee ka jira Soomaaliya oga dhigi lahayd ama ugu tilaami lahayd Qaacidadii Labaad. 

Waxaase wararkaas itoobiya mid kasoo horjeedkeeda aad uga hadlay ken Menkhaus oo professor sare ka ah Davidson College, USA, isla mar ahaantaana ku takhasusay Soomaaliya iyo dhaqdhaqaaq yadeeda Islaamiga ah, waxaana uu yiri Eedeyanta Soomaaliya in ay tahay wadan argagixiso waa mid ku salaysan daliilsi iyo male ee ma ahan xaqiiqo lacadeeyey. "Waa in aynaan kuxiraan in aan akhbaarta keliya ka qaadano Itoobiya kuwaas oo inkasta oo ay saaxibadeen yihiin haddana waxay wataan qorshe iyaga u gaara oo aan caddayn, waxayna kabadbadiyaan khatarta." ayuu yiri Dr. Menkhaus.

Xiriirka Ka Dhexeeya Itoobiya Iyo Dagaal Oogayaasha Soomaalida.

Xiriirka ka dhexeeya dagaal oogayaasha Soomalida iyo cadawga Koowaad ee Soomaaliya ayaa ah mid qoto dheer oo ku salaysan siyaasada "Qaybi oo Xukun", hadii markaa aysan jiri lahayn labo arimood oo ay midi taa tahay iyo Doowladaha Awooda sheegta oo doonaya in aysan Soomaaliya Doowlad ka dhalan, waxaa la oran karaa marna ma aysan ku sanduleeyeen Itoobiyaanku waxa ay doonayaan Shacabaka Soomaaliyeed ee Muslimka ah.

Maanta oo la helay wax un doowlada u eg, ku meel-gaar iyo waxaad rabtaba ku magacaabe, Itoobiya waxa ay markale la soo baxday nacaybkii ay u qabtay in dunida lagu arko Soomaalidii oo midoowday Saxarkeediina dhamaaday, Marwalba waxa ay ahayd wax aad u yaab badan waxa ku jirabaya ama ku qasbaya Itoobiyaanku in ay sidaa u dhaqmaan, ama ay xaasidnimo intaa la eg inoo qaadaan, waxaad arintan si dhab ah u garan lahayd goorta aad akhrido buuga uu qoray Prof. Raabi, Cinwaankiisu yahay "SOOMAALIYEEY XAGEE BAAD U SOCOTAA", buugaa ninkaa Soomaaliga ahi waxa uu qoray sanadii 1981, waxaana lagu dabacay markii ugu horaysay Magaalada Paris ee Dalka Faransiiska. Waxa uu buugu ka waramaya sida Soomaaliya gumaysigu ugu soo duuli doona, iyo go'aanka lagu gaaray qaybsadashada Soomaaliya, iyadoo aanu wada xasuunahay waqtiga uu prof-ku qoray buuga in uu ahaa berisamaad ay Soomaalidu si hagaagsan u dhaqnayd.

Sida uu ku dhawaqay Wasiirka Arimaha Dibada ee Itoobiya, Doowlada ku meel-gaarka ah ee Soomaalida waxa ay xagayaga ku tilmaaman tahay dib u socod, islamarkaana xaga dambe ku wadata Islaamnimo Rajciyad ah, isla xiligaa waxa ay doowlada Itoobiya balan ku qaaday in ay talaabo adag ka qaadi doono hadii ay markaa ka hari wayaan waxa ay Itoobiyaanku ugu yeereen Islaamnimada Haraadiga ah.

Arintan ayaa hadaba noqotay mid si buuxda oga marag kacda in Itoobiyaanku yahay cadawga koowaad ee Soomaaliya iyo Soomaalida, waxaase akhristoow aad moodaa marka ay halkan marayso in ay inoo egtahay in aan is waydiino, oo maxay nagula dagaalameen oo aanu u dhinay, jawaabta su’aashan ayaan qabaa in aysan ahayn wax sidaa usii wayn.    hadaad akhrido casharka saxaabda ee labadii isbuucba mar soobaxa, khayr iyo nabad badan allaha ka siiyo qoraagee, waxaad arkaysaa in waxa lagula dagaalamayay asxaabta iyo nebigiiba NNDH aysan ahayn marka laga reebo rumaynta ay ilaahay rumeeyeen, tani macnaheedu waxaa weeye qofka kugu naca waxaad aaminsantahay ee Diinta Ilaahay ah, adiga kuma uusan nicin ee waxa uu neceb yahay ilaaha wayn ee dunida iyo diintaba iska leh, adiga iyo aniga waxaa nala gudboon in aan si sax ah u hayso ama aan ugu dhaqano diinta ilaahay, markaas ayay u muuqataa in aan ka guulaysan karno cadawgeena iyo kan Ilaahay.

· Kooxda Caydiid.

Itoobiya oo la ogyahay wixii soo dhexmaray iyaga iyo kooxda Caydiid oo colaad ah, hadana maanta waxa ay ka dhigatay gabaad difaac iyo gamuun SOOMAALIYA markii ay doonto ku rido. Ujeedadda ka dambaysaana waxaa weeye sidii ay markaa ugu meel dayi lahayd siyaasadeeda guracan ee "Qaybi Oo Xukun" tan Ku jeeda Soomaaliya.

· Maamul Goboleedka Puntland

· Dowlada Somaliland.
"Goosashada Muranku Ka Taagan Yahay".

Siday dooniba ha noqotee waxa labada gobolba Somaliland iyo Puntland ay ka simanyihiin waxaa weeye nabada oo si dhan aad ugaga dareemi karto goorta aad booqoto mid un ka mid ah, iskasta oo sida badan ay ku eedeyso Puntland Somaliland kala gooynta dhulka Soomaaliya, halkii markaa lagu fakiri lahaa in la soo celiyo shantii Soomaaliyeed ee uu waa hore gumaysigu kala qaybiyay...

Dhaqdhaqaaqyada Ku Dhisan Islaamka ee Ka Jira Soomaaliya.

Marka laga hadlayo ama la doono in laga waramo dhaqdhaqaaqayada ku dhisan Islaamka ee ka jira Soomaaliya waxaa la oran karaa waxa uu bilawday goor sii horaysay oo ahayd waqtigii uu gumaysigu soo galay dhulka Soomaalida, laakiin marnaba ma uusan ahayn kadib markii la qaatay xoriyada mid u dhiifoon sidii uu u dhiifoonaa waagii gumaysiga laga kicinayay Soomaaliya, inkasta oo awoodiisa inta badan uusoo laabtay wax lagu qiyaasay 25sanadood ka hor, dhaqdhaqaaqyadan oo intooda badan kasoo gaaray Soomalida dhanka Sudan, iyo Masar oo iyagu u ahaa ubad dhexaad barnaamijkii waxbarasho ee Soomaaliya intiisii badnayd, tan oo lawada ogsoonyahay in nidaamkii Maxamed Siyaad ee aadka u adkaa uu qayb wayn ka ahaa xoojinta barnaamijyadaa waxbarasho.

Horaantii Sideetameyadii ayay ahayd markii ugu horaysay ee uu si xoogan u soo shaac baxay kacdoonka Islaamiga ah ee Soomaliya, xiligaa kadib waxaa si dhan loogaga arkayay ama ay oga muuqanaysay dhamaan masaajida, iyo goobaha cibaadad mucaaradad wayn oo ay dadka diinta iyo dhaliinyaraduba kala horjeedeen doowladii Maxamed Siyaad Bare...

Burburkii Doowlada Soomaliya ka dibna waxa ay ururadii Islaamiga ahaa ee ka jiray Soomaaliya heleen fursad ama hadaan si kale u iraahdo xoriyad balaaran, tan oo ay awood u heleen in ay ugu yeeraan mabda'a toosan ee Ilsaamnimada dhaliinyarada aan iyagu weli fahmin mabda'aa. waxay kaloo fursad wayn u heleen in ay meel iska dhigaan wixii ay dadku inta badan u dagaalamayeen, kan dilooday ummadda Soomaaliyeed maanta inteeda badan waa Qabyaaladee, waxay kaloo kaga mashquulen dagaaladaa iyo isqabqabsigaa in ay baraan dadka Diinta Ilaahay, mabda'a Saxa ah ee xaga rabi isaga un la aqbalo, waqtigooda intiisa badan waxa ay ku bixiyeen faafinta Diinta Islaamka, iyo ku dhaqankeeda. xataa ay markii dambe gaaren in sameeyaan ama ay asaasaan Maxkamado Islaami ah kuwan oo ay ugu kala gar qaadaan dadka Soomaaliyeed ee Walaalahood ah, inaga oo ogsoon sida aan horay soo taabtayba in aysan jirin doowlad dhexe oo Soomaaliya soo marta tan iyo burburkii ka dib...

Dhaqdhaqaayadan Islaamiga ah waxa ay qayb libaax ka qaataan maantadan la joogo barnaamij walba oo markaa muhimad u samaynaya Ummadda Soomaliyeed, hadii markaa ay noqon lahayd dhinaca waxbarashada, horumarinta reer miyiga, kaabayaasha dhaqaalaha, Ganacsiga, wacyigelinta bulshada, iyo waxwalba oo ajar laga helayo aduun iyo aakhiraba…..

Iskusoo duuboo, Soomaaliya waxaa soomaray halgamayaal caan ku ah taariikhda sida Axmed Gurey iyo Seyid Maxamed cabdulle Xasan. Waxaase xusid mudan in Soomaaliya uu hadda kudhexjiro madaxweynaha Afrika si xor ah uga degey xukunka oo dadkiisii ugu dhexnool si nabad ah, waana ninka labeeya Mandela , waa madaxweyne Aadan Cabdulle Cismaan (Aadan cadde) oo malaha talada Soomaaliya in laweydiiyo ay ku haboonaanlahayd hadda.

Ugudambayn Allah (subxaanuhu wa tacaalaa) waxa uu ku caddeeyey suurada Ar-Racd ayaadeedaa 11aad "Allah ma doooriyo waxa dad kusuganyahay intay ka dooriyaan waxa naftooda ku sugan" [Dhegeyso Aayada 13:11] - taasi waa mid sugeysa mujtamaca Soomaaliyeed oo ay ugu horreyso dhallinyadu!.